کودک دو زبانه آری یا خیر ؟

کودک دو زبانه آری یا خیر ؟

کشور ایران یکی از کشورهایی است که تنوع قومیتی زیادی در مقایسه با کشورهای همسایه دارد. یکی از مسائلی که همیشه در کشورهای با تنوع قومیتی مطرح بوده است، بحث دو زبانگی یا چند زبانگی است. برای مثال برای ساکنان شهر تبریز، علاوه بر زبان رسمی فارسی، زبان ترکی زبان مادری محسوب شده و دو زبانگی ترکیبی از فارسی و ترکی است.

یکی از مشکلات بیشتر خانواده‌هایی که زبان مادری غیر‌ فارسی دارند، آموزش زبان مادری و یا زبان فارسی به فرزندان‌شان است. معمولا بیشتر خانواده‌های دو زبانه‌ی ایرانی، خواسته یا ناخواسته در حال از بین‌بردن یکی از زبان‌ها هستند. حال این زبان چه فارسی باشد و چه زبان مادری، با توجه به شهر و منطقه زندگی افراد، می‌تواند متفاوت باشد.

دکتر فرزانه شهرتاش سعی دارد در این مطلب به اهمیت دو زبانگی و اینکه این میراث گران‌بهای ایرانی‌ها در حال از دست‌رفتن است، اشاره داشته باشد. وی همچنین در ادامه به بیان مسئله و ارائه راه‌کارهایی برای حل آن در این زمینه می‌پردازد. این راه‌کارها برای والدین بچه‌ها بسیار مناسب بوده و آنها می‌توانند با استفاده از این راه‌کارها، دو زبانگی فرزاندن‌شان را تقویت کرده و حتی به آنها چند زبان را بیاموزند.

دو زبانگی آری یا نه

دکتر شهرتاش سخنانش را با تجربه مسافرت‌هایی به شهرهای دهدشت، زنجان و تبریز شروع می‌کند. در شهر دهدشت، هیچ کدام از بچه‌های مدرسه توانایی حرف‌زدن و فهمیدن زبان فارسی را نداشتند. در زنجان نیز برعکس دهدشت، بیشتر از ۸۵درصد مردم به زبان فارسی حرف می‌زنند و زبان مادری آنها که ترکی است، به کل در حال فراموشی است. در شهر تبریز نیز، درصد بسیار پایینی از معلمان و بچه‌ها توانایی حرف‌زدن به زبان فارسی را داشتند.

دلایلی که شهروندان شهرهای تبریز و زنجان برای بی‌توجهی به دو زبانگی عنوان می‌کردند، در نوع خود جالب بود. والدین زنجانی دلیل عدم توجه به زبان مادری را کمک به پیشرفت بچه‌های‌شان عنوان می‌کردند. آنها می‌گویند که چون زبان رسمی کشور، فارسی است، یادگرفتن این زبان به زبان مادری ارجعیت دارد. در شهر تبریز نیز، مردم به دلیل اینکه برای آینده‌شان با یادگیری زبان فارسی آینده‌آی متصور نبودند، بیشتر به یادگیری زبان مادری و زبان ترکی استانبولی و مهاجرت به این کشور در آینده، فکر می‌کردند.

اما واقعیت این است که باورهای غلط رایج در این زمینه اشتباه هستند و در دنیای امروز، یادگیری هر زبانی می‌تواند برای آن فرد مفید باشد.

باورهای غلط درباره یادگیری زبان‌های دیگر

از جمله باورهای غلطی که در بین والدین ایرانی که زبان مادری متفاوتی با زبان رسمی کشور دارند، این است که بیشتر آنها عنوان می‌کنند که به دلایل زیر از آموختن دو زبانگی به فرزندان‌شان منصرف می‌شوند. باورهای غلطی مانند:

• اینکه کودک اولین زبانی که باید یاد بگیرد، می‌بایست زبان مادری باشد.
• بچه‌های دو زبانه نسبت به بقیه بچه‌ها از نظر یادگیری ضعیف‌تر هستند و دیرتر شروع به حرف‌زدن می‌کنند.
• بعضی از آنها نیز عنوان می‌کنند که برای دو زبانه‌شدن باید کودک‌شان بسیار باهوش باشد.

اما واقعیت این است که دلایل بالا، هیچ کدام از نظر علمی، شواهد محکمی ندارند. از طرفی می‌توان گفت که بچه‌های دو زبانه در برخی مسائل مانند: تمرکز بالا، توانایی حل مسئله بهتر، خلاقیت بیشتر و شانس پیداکردن شغل مناسب در مقایسه با دیگر بچه‌ها، برتری دارند. مهم‌ترین مزیتی که بچه‌های دو زبانه دارند، یادگیری آسان‌تر زبان سوم است.

البته از یاد نبریم که یکی از مهم‌ترین مزایای یادگیری زبان‌های دوم و سوم، آشنایی با فرهنگ آن مردم است. آشنایی با فرهنگ هر مردمی، می‌تواند باعث افزایش همدلی بین افراد یک جامعه شود.

بهترین سن یادگیری زبان برای کودکان

طبق نظریه‌های علمی یادگیری و متخصصان تعلیم و تربیت، از بدو تولد تا ۶ سالگی، کودک در دوره حساسی قرار داشته که می‌تواند به آسانی به جز زبان مادری، زبان‌های دیگر را نیز یاد بگیرد. بنابراین بهترین سن یادگیری برای یادگیری زبان‌های دیگر، تا سن ۶ سالگی خواهد بود.

تجربه کشور کره جنوبی در دو زبانگی

کره‌جنوبی کشوری است که زبان رسمی مردم آن زبان کره‌ای است. اما به این دلیل که مردم این کشور توانایی پایینی در زبان انگلیسی دارند، این کشور نتوانسته از نظر تولید علم و یا انتشار کتاب و مقالات علمی به زبان انگلیسی در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشد. به همین دلیل کره‌ای‌ها تصمیم گرفتند که آموزش زبان انگلیسی را از مهد کودک شروع کنند. چون این سن، بهترین سن برای یادگیری زبان‌ است.

راه حل آموزش دو زبان یا چند زبان به کودکان

متاسفانه قوانین آموزش و پرورش در ایران از نظر آموزش دو زبانگی نامناسب است. برای مثال، کودکان در سنین پیش دبستانی، با زبان دوم یا رسمی کشور، آن چنان که باید آشنا نمی‌شوند و فرصت طلایی برای یادگیری زبان دوم در این کودکان با افزایش سن آنها کم و کم‌تر خواهد شد.

به همین دلیل نقش والدین در این میان بسیار پررنگ‌تر می‌شود. والدین می‌توانند از این دوره طلایی برای آموزش زبان‌های دیگر به فرزندان‌شان استفاده کنند. روش‌های متفاوتی برای یادگیری زبان دوم وجود دارد. آنچه که مهم است، این است که والدین نباید از حرف‌زدن به زبان مادری‌شان با فرزندان‌شان پرهیز کنند. از طرفی آن‌ها می‌بایست با روش‌های زیر، یادگیری زبان دوم، که فارسی و دیگر زبان‌ها مانند انگلیسی، عربی و …. است را برای فرزندان‌شان راحت‌تر کنند. روش‌های یادگیری زبان دیگر شامل موارد زیر می‌شوند:

• اگر والدین، دو زبانه هستند، هر کدام از والدین می‌توانند با زبان مادری خود با کودک‌شان حرف بزنند. این کار باعث می‌شود تا فرزند آنها قبل از ۶ سالگی به راحتی دو زبانه و حتی چند زبانه شود.
• استفاده از آهنگ‌ها و ترانه‌های به زبان موردنظر
• داستان‌خوانی
• دیدن کارتون و فیلم به زبان موردنظر
• استفاده از وسایل کمک آموزشی مانند بازی و ….
• مسافرت به شهرهایی که به آن زبان حرف می‌زنند.

جمع‌بندی

در جمع‌بندی پایانی می‌توان گفت که یادگیری زبان در سنین ۶ سال به پایین برای کودکان بسیار آسان است. چون مغز از نظر عملکردی در سنین بلوغ به دو نیمکره تبدیل می‌شود و امکان یادگیری زبان دوم برای آنها سخت‌تر می‌شود. بنابراین والدین باید در نظر بگیرند که سنین قبل از ۶ سالگی بهترین سن برای یادگیری زبان دوم و زبان های دیگر است. استفاده از این دوران طلایی می‌تواند برای آینده کودکان‌تان نیز بسیار مفید باشد.

بنابراین از همین امروز با استفاده از راه‌کارهایی که در بالا ارائه شد به فکر آموزش زبان‌های دیگر به فرزندان‌تان باشید.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید!